Nimhiú bia

Conas a tharlaíonn sé agus conas is féidir liom é a chosc?

Tarlaíonn nimhiú bia nuair a ithimid bia atá éillithe le baictéir, le víris agus le seadáin áirithe a dhéanann dochar dúinn. D’fhéadfadh sé sin tarlú sna cásanna seo a leanas:

• Ní dhéantar bia a chócaráil nó a atéamh i gceart.
• Is duine nach bhfuil a lámha nite aige nó aici nó a bhraitheann tinn a láimhseálann é.
• Ní stóráiltear bia ag an teocht cheart — mar shampla fágtar amach as an gcuisneoir nó as an reoiteoir é ar feadh tréimhse rófhada.
• Itear é tar éis an dáta dulta ó mhaith.
• Tagann ainmhithe nó feithidí i dteagmháil leis an mbia.

Cuimhnigh gur féidir le cineál bia ar bith a bheith ina chúis le nimhiú bia mura láimhseáiltear nó mura stóráiltear go sábháilte é!

Tá sé an-tábhachtach cloí le rialacha bunúsacha sláinteachais le linn ullmhú bia. Agus ní mór uibheacha agus feoil a chócaráil i gceart chun iad a ithe go sábháilte.

Baictéir ó bhia amh a tháinig i dteagmháil le bia atá réidh le hithe is cúis le formhór na gcásanna de nimhiú bia.

Cad is Salmonella ann?

Is cineál baictéir é Salmonella a d’fhéadfadh a bheith ina chúis le breoiteacht ar a dtugtar salmanallóis i ndaoine. Is cúis choitianta é le ráigeanna ghalair a thagann ort trí bhia agus tuairiscítear os cionn 80,000 cás salmanallóise gach bliain san Eoraip.

I mbianna, faightear Salmonella in uibheacha agus feoil amh ó sicíní, turcaithe agus muca den chuid is mó. Is féidir é a scaipeadh ar dhaoine trí bhianna éillithe.

Comharthaí agus rioscaí

I measc na siomptóm a bhaineann le salmanallóis an duine tá fiabhras, buinneach agus crampaí bhoilg. Má ionfhabhtaíonn sé an tsruth fola, d’fhéadfadh sé a an bheatha a chur i mbaol.

Conas is féidir liom é a chosc?

Maraítear Salmonella trí chócaireacht chuí, ach d’fhéadfadh éilliú tarlú fós trí bhianna cócaráilte a láimhseáil go míchuí agus/nó trí theagmháil le táirgí amha. Chun fanacht sábháilte:

• Cócaráil uibheacha, éanlaithe, agus feoil go maith chun fáil réidh le baictéir.
• Coinnigh bianna amha agus cócaráilte ar leithligh chun traséilliú a chosc.
• Úsáid uirlisí glana, boird ghearrtha ghlana agus dromchlaí glana le haghaidh gach cineál bia.
• Nigh do lámha go maith roimh agus le linn bia a láimhseáil.
• Stóráil bianna meatacha sa chuisneoir faoi bhun 5°C chun fás baictéar a mhoilliú nó a stopadh.

Is féidir le nósanna simplí cistine mar iad seo an baol salmanallóise a laghdú go suntasach. 

Tá eolaithe Eorpacha ag déanamh staidéir ar an gcaoi a n-éillíonn pataiginí, amhail Salmonella, bianna amhail torthaí, glasraí, gránaigh agus spíosraí. Tá glasraí duilleacha a itear amh agus glasraí amhail oinniúin agus asparagas i measc na gcomhcheangail is mó a mbaineann riosca leo.

Trí chomhoibriú le Ballstáit an AE, leis an gCoimisiún Eorpach, le EFSA, agus le ECDC, cuireadh cláir éifeachtacha i bhfeidhm chun éilliú Salmonella in éanlaith chlóis a laghdú agus tomhaltóirí ar fud na hEorpa a chosaint.

Cad is Campalabaictéar ann?

Tá Campalabaictéar ar cheann do na cúiseanna is comónta nimhiú bia atá ann. Tarlaíonn sé mar thoradh ar bhaictéar in éineoil amh nó gannchócaráilte, i mbainne neamhphaistéartha agus uisce neamhchóireáilte. Is féidir le méid fíorbheag ionfhabhtú a chruthú; mar sin, tá láimhseáil shláinteach bia riachtanach.

Comharthaí agus rioscaí

De ghnáth, tagann comharthaí chun solas laistigh de 2 go 5 lá d’ionfhabhtú, agus i measc na siomptóm tá buinneach (uaireannta le fuil), crampaí boilg, samhnas agus urlacan. De ghnáth, tagann daoine chucu féin laistigh de sheachtain, ach tá cás dian in ann castachtaí a chruthú, go háirithe do pháistí óga, daoine scothaosta agus daoine a bhfuil córais imdhíonachta lagaithe acu.

Conas is féidir liom é a chosc?

Maraítear Campalabaictéar trí chócaireacht cheart (teoch 75°C nó níos airde), ach is féidir leis leathadh trí thrastruailliú i rith stórála agus láimhseála. Chun fanacht sábháilte:

• Cócaráil éanlaithe go maith agus déan cinnte go bhfaigheann tú teocht inmheánach de 75°C.
• Coinnigh bianna amha agus cócaráilte ar leithligh chun traséilliú a chosc.
• Nigh do lámha go maith roimh agus le linn bia a láimhseáil.
• Ná ól ach bainne paistéartha agus uisce cóireáilte.
• Cuir feoil sa chuisneoir (5°C nó níos fuaire) agus ná nigh sicín amh, mar tá sé in ann baictéir a scaipeadh.

Cad is Listéire ann?

Is tinneas tromchúiseach bia-iompartha é listéaróis arb éListeria monocytogenes is cúis leis, baictéar athléimneach a fhásann go maith sa chomhshaol agus ar féidir leis méadú ag teochtaí fuara fiú, amhail iad siúd i gcuisneoirí. Féadann sé bianna amha agus cócaráilte a éilliú, go háirithe táirgí an-phróiseáilte mar ghearrthacha fuara, cáiseanna boga, iasc deataithe, agus béilí réidh le hithe.

Cé go bhfuil sé neamhchoitianta, is galar tromchúiseach é listéaróis a bhfuil rátaí arda ospidéalaithe agus mortlaíochta ag baint léi, rud a théann i bhfeidhm go háirithe ar ghrúpaí leochaileacha mar mhná torracha, leanaí nuabheirthe, daoine scothaosta, agus daoine a bhfuil córais imdhíonachta lagaithe acu.

Comharthaí agus rioscaí

Bíonn siomptóim listéaróise éagsúil, idir airíonna éadroma fliú amhail masmas, urlacan agus buinneach agus aimhréidheanna tromchúiseacha amhail meiningíteas. Is é atá i gceist le cosaint i gcoinne listéire láimhseáil shábháilte bia, cuisniú éifeachtach, agus tomhaltas pras bianna ullmhaithe.

Conas is féidir liom é a chosc?

Ní mhaireann listéire tar éis cócarála cuí (teochtaí os cionn 65°C), ach is féidir léi bianna a éilliú arís tar éis cócarála, le linn stórála nó láimhseála. Chun do riosca a laghdú:

• Coinnigh do chuisneoir faoi bhun 5°C, mar atá molta ag an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte, chun fás baictéar a theorannú nó a stopadh.
• Scar bianna amha, cócaráilte agus réidh le hithe óna chéile le linn ullmhúcháin agus stórála.
• Úsáid uirlisí glana, tiomnaithe le haghaidh cineálacha éagsúla bia.
• Nigh do lámha go maith roimh agus tar éis bia a láimhseáil.
• Ith bianna atá réidh le hithe go pras agus ná hith bia meatach tar éis an dáta dulta ó mhaith.