Gıda Zehirlenmesi

Gıda zehirlenmeleri nasıl olur ve nasıl önlenebilir?

Gıda zehirlenmesi, zararlı bakteri, virüs ve parazitlerle kontamine olmuş gıdaları tükettiğimizde meydana gelir. Bu, aşağıdaki durumlarda olabilir:

• Gıdalar yeterince pişirilmez veya tekrar tekrar ısıtılırsa.
• Ellerini yıkamamış veya kendini hasta hisseden biri tarafından hazırlanırsa.
• Yiyecek doğru/uygun sıcaklıkta saklanmazsa—örneğin, buzdolabı veya dondurucunun dışında çok uzun süre bırakılırsa.
• "Son Tüketim" tarihinden sonra tüketilirse.
• Hayvanlar veya böcekler gıdalarla temas ederse.

Unutmayın, herhangi bir gıda, güvenilir bir şekilde hazırlanmazsa veya saklanmazsa gıda zehirlenmesine neden olabilir!

Gıdaları hazırlarken temel hijyen kurallarına uymak çok önemlidir. Ayrıca, yumurta ve etin güvenle tüketilmesi için yeterince pişirilmesi gerekir.

Gıda zehirlenmesi vakalarının çoğu, çiğ gıdalardan gelen ve tüketime hazır gıdalarla temas etmiş bakterilerden kaynaklanır.

Salmonella nedir?

Salmonella, insanlarda salmonelloz adı verilen bir hastalığa neden olabilen bir bakteri türüdür. Gıda kaynaklı hastalık salgınlarının yaygın bir nedenidir ve Avrupa'da her yıl 80.000'den fazla salmonelloz vakası bildirilmektedir.

Gıdalarda Salmonella, genellikle yumurtalarda ve tavuk, hindiden elde edilen çiğ etlerde bulunur. Kontamine gıdalar yoluyla insanlara bulaşabilir.

Belirtiler ve riskler

İnsanlarda salmonellozun en yaygın belirtileri; ateş, ishal ve karın kramplarıdır. Salmonella kan dolaşımını enfekte ederse, hayati tehdit yaratabilir.

Bunu nasıl önleyebilirim?

Salmonella doğru pişirme ile öldürülür ancak pişmiş gıdaların uygun olmayan koşullarda hazırlanması ve/veya çiğ ürünlerle temas etmesi yoluyla yine de kontaminasyon meydana gelebilir.  

Kendinizi güvende tutmak için şunları uygulayın:

• Bakterileri yok etmek için kırmızı ve beyaz eti, yumurtayı iyice pişirin.
• Çapraz kontaminasyonu önlemek için çiğ ve pişmiş gıdaları ayrı tutun.
• Her gıda türü için temiz gereçler, kesme tahtaları ve yüzeyler kullanın.
• Gıdaları hazırlamadan önce ve hazırlama sırasında ellerinizi iyice yıkayın.
• Kolay bozulabilen gıdaları, bakteri üremesini yavaşlatmak veya durdurmak için 5°C'nin altında buzdolabında saklayın.

Bu gibi basit mutfak alışkanlıkları, salmonelloz riskini önemli ölçüde azaltabilir. 

Bilim insanları, Salmonella gibi patojenlerin meyve, sebze, tahıl ve baharatlar gibi gıdaları nasıl kontamine ettiğini inceliyor. Çiğ olarak tüketilen soğan, kuşkonmaz ve yeşil yapraklı sebzeler en yüksek riskli kombinasyonlar arasındadır.

Türkiye’de ve AB üyesi ülkelerde, kümes hayvanlarında Salmonella kontaminasyonunu azaltmak ve tüketicileri korumak için etkili programlar uygulanmıştır.

Listeria nedir?

Listeriyoz, çevrede gelişen ve hatta buzdolabı gibi soğuk ortamlarda bile çoğalabilen dirençli bir bakteri olanListeria monocytogenes'in neden olduğu ciddi bir gıda kaynaklı hastalıktır.  

Listeria hem çiğ hem de pişmiş gıdaları özellikle füme balıkları, yumuşak peynirleri, şarküteri etleri, hazır yemekler gibi yüksek oranda işlenmiş gıdaları kontamine edebilir.

Nadiren de olsa, listeriyoz yüksek hastaneye yatış ve ölüm oranlarına sahip ciddi bir hastalıktır; özellikle hamile kadınlar, yeni doğanlar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler gibi hassas grupları etkiler.

Belirtiler ve riskler

Listeriyoz belirtileri, bulantı, kusma ve ishal gibi hafif grip benzeri semptomlardan menenjit gibi ciddi komplikasyonlara kadar çeşitlilik gösterir. Listeria'ya karşı korunmak için gıdalar etkili soğutulmalı, güvenilir hazırlanmalı ve hazırlanan gıdalar da hızlı tüketilmelidir.

Bunu nasıl önleyebilirim?

Listeria, doğru pişirmeyle (65°C'nin üzerindeki sıcaklıklarda) hayatta kalmaz ancak pişirdikten sonra depolama veya hazırlama sırasında gıdaları yeniden kontamine edebilir.  

Riskinizi azaltmak için:

• Dünya Sağlık Örgütü'nün önerdiği gibi buzdolabınızı 5°C'nin altında tutarak, bakteri gelişimini sınırlayın veya durdurun.
• Hazırlama ve depolama sırasında çiğ, pişmiş ve tüketime hazır gıdaları ayrı saklayın.
• Farklı gıda türleri için temiz, özel gereçler kullanın.
• Gıdaları hazırlamadan önce ve hazırlama sırasında ellerinizi iyice yıkayın.
• Tüketime hazır gıdaları hemen tüketin ve kolay bozulabilen gıdaları "son tüketim tarihi" nden sonra tüketmekten kaçının.