Gıda alerjenleri
Gıdaya karşı alerjik bir reaksiyonunuz varsa nereden bilgi edinebilirsiniz?
Vücudun bağışıklık sistemi belirli gıdalara tepki gösterdiğinde gıda alerjileri ortaya çıkar. Alerjik reaksiyonlar genellikle hafif düzeyde olmasına rağmen, bazen de ciddi durumlar söz konusu olabilir. Bu durumla baş etmenin tek yolu kişinin alerjiye neden olan gıdalardan uzak durmasıdır.
Türkiye’nin, AB mevzuatı ile uyumlu olan ve bilimsel verilere dayanan ulusal mevzuatı, gıda etiketlerinde alerjenlerin belirtilmesini zorunlu hale getirmiştir.
İnsanlar gıda alerjenlerinden nasıl etkilenebilir?
Kişinin hassas olduğu bir gıda bileşeninin çok küçük bir miktarı bile alerjik reaksiyona yol açabilir. Alerjik reaksiyon belirtileri kaşıntı veya döküntü gibi hafif olabilir ancak ilerleyerek kusma, ishal, hırıltı ve bazen anafilaksi (şok) gibi daha şiddetli semptomlara dönüşebilir.
Gıda intoleransı ise insanların glüten gibi belirli maddeleri sindirmekte zorluk çekmesi ve şişkinlik, mide krampları ve ishal yaşamasıdır.
Bu nedenle, gıda etiket bilgilerinde alerjen maddelerin açık ve anlaşılır şekilde belirtilmesi son derece önemlidir.
Hangi gıda bileşenleri alerjik reaksiyonlara neden olur?
İnsanlarda alerjik reaksiyonlara neden olan gıdalar genellikle fındık, kabuklu deniz ürünleri ve bazı meyvelerdir. Mevzuata göre, gıdalarda bileşen olarak kullanılmaları hâlinde belirtilmesi gereken 14 gıda alerjeni vardır:
- Gluten içeren tahıllar: buğday (ör. kılçıksız buğday ve kamut), çavdar, arpa, yulaf veya bunların hibrit türleri ve bunların ürünleri
- Kabuklular (Crustacea) ve bunların ürünleri
- Yumurta ve yumurta ürünleri
- Balık ve balık ürünleri
- Yerfıstığı ve yerfıstığı ürünleri
- Soya fasulyesi ve soya fasulyesi ürünleri
- Süt ve süt ürünleri (laktoz dahil)
- Kuru yemişler - badem, fındık, ceviz, kaju fıstığı, pekan cevizi, Brezilya cevizi, Antep fıstığı, macadamia/Queensland fındığı
- Kereviz ve kereviz ürünleri
- Hardal ve hardal ürünleri
- Susam tohumu ve susam tohumu ürünleri
- Kükürt dioksit ve sülfitler
- Acı bakla ve acı bakla ürünleri
- Yumuşakçalar ve ürünleri
Gıda alerjisi/intoleransı bulunan hassas bireyler, hazır ambalajlı gıdalardaki etiket bilgilerini kontrol ederek alerjik reaksiyonlara karşı önlem alabilirler.
Rakamlarla gıda alerjenleri*
- AB nüfusunun %1’i – 4,5 milyon kişi gıda alerjisine sahiptir.
- Çocuklarda alerjik reaksiyonların %75’i yumurta, yer fıstığı, inek sütü, balık ve fındık kaynaklıdır.
- Yetişkinlerde alerjik reaksiyonların %50’si elma, armut, kiraz, ahududu, çilek ve badem gibi meyveler; kereviz, havuç ve aromatik bitkiler gibi sebzeler ile çeşitli fındık ve fıstıklardan kaynaklanır.
Gıda alerjileri olan kişilerin kendilerini hasta edebilecek bileşenlerden uzak durabilmeleri için alerjen maddelerin gıdanın etiket bilgilerinde açıkça belirtilmesi çok önemlidir. Bilim insanları etiketlemede öneriler vermenin yanı sıra, yeni bir gıda bileşeninin de alerjen olup olmadığını ve gıda işleme gibi faktörlerin gıdanın alerjik potansiyeline etki edip etmediğini değerlendirir.
Antonio Fernandez Dumont, EFSA.
Gıdaların etiket bilgilerine yönelik mevzuat düzenlemelerinde, gıda alerjileri alanında çalışan bilim insanlarının bilimsel tavsiyelerinden faydalanılmaktadır.
