Glosariusz
Ten wielojęzyczny glosariusz zawiera łatwe do zrozumienia definicje głównych terminów naukowych używanych na tej stronie internetowej w dziedzinie oceny ryzyka. Terminy i ich definicje są wymienione w naszych produktach komunikacyjnych jako wyskakujące uwagi wyjaśniające pojęcia dla ogółu społeczeństwa bez wiedzy specjalistycznej.
W całym dokumencie używana jest standardowa pisownia w języku angielskim. Akronimy są kapitalizowane. Terminy przedstawiono małymi literami. Wpisy są tłumaczone na wszystkie 24 języki urzędowe UE.
Glosariusz jest dokumentem aktualizowanym na bieżąco. Można sugerować brakujące terminy za pośrednictwem formularza online – Zadaj pytanie.
Zastrzeżenie: Definicje w glosariuszu przeznaczone są wyłącznie do pomocy użytkownikom niniejszej strony w zrozumieniu terminologii naukowej. Definicje mogą różnić się od zawartych w ustawodawstwie Unii Europejskiej i Dzienniku EFSA.
D
Całkowita ilość substancji (np. związku chemicznego lub składnika odżywczego) podana pojedynczemu organizmowi, populacji lub ekosystemowi, spożyta przez nie bądź wchłonięta
Najmniejsza dawka substancji dająca wyraźne, niskie ryzyko dla zdrowia, zwykle leżąca w zakresie 1–10% zmiany określonego działania toksycznego, takiego jak wywołanie nowotworu
Zmiana jakości gleby mająca niekorzystny wpływ na dostarczanie przez glebę składników odżywczych do ekosystemu lub podtrzymanie istnienia ekosystemu
Trwała, chloroorganiczna substancja zanieczyszczająca, będąca produktem ubocznym procesów przemysłowych. Może ulegać akumulacji w łańcuchu żywnościowym i stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego i środowiska
Złożona łańcuchowa cząsteczka przenosząca materiał genetyczny, obecna w organizmach żywych i w niektórych wirusach. DNA (kwas deoksyrybonukleinowy) ma zdolność tworzenia własnych kopii i przenosi instrukcje dla wszystkich białek tworzących oraz podtrzymujących życie
Ustandaryzowany sposób działania, zapewniający bezpieczeństwo i higienę produkcji spożywczej
Ustandaryzowany sposób planowania i wykonywania badań laboratoryjnych oraz sporządzania sprawozdań z badań, zapewniający wysoki poziom jakości i wiarygodności
Dowolna praktyka dotycząca warunków i środków niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa i przydatności żywności na wszystkich etapach łańcucha żywnościowego
Cukry dodawane do żywności podczas jej przetwarzania, gotowania itd., spożywane oddzielnie lub dodawane do posiłków w trakcie ich spożywania
Substancja celowo dodawana do żywności lub napojów ze względu na korzyści technologiczne (np. działanie konserwujące, aromatyzujące, barwiące lub nadające określoną teksturę). Dodatki do żywności zwykle nie są spożywane samodzielnie ani nie są stosowane jako typowe składniki żywności
Produkt celowo dodawany do paszy dla zwierząt w celu poprawy i) jakości paszy, ii) jakości produktu spożywczego uzyskiwanego ze zwierząt, iii) sprawności i zdrowia zwierząt
Dowolna substancja obca występująca w żywności lub w paszy, której źródłem mogą być błędy w produkcji, przechowywaniu lub transporcie
Wartość szacunkowa, jaka odpowiada ilości substancji zawartej w żywności lub wodzie pitnej i może być spożywana codziennie w trakcie całego życia, nie stanowiąc znacznego zagrożenia dla zdrowia ludzi. Jest ono zwykle wyrażane w miligramach substancji na kilogram masy ciała na dobę i dotyczy substancji chemicznych, takich jak dodatki do żywności, pozostałości pestycydów czy leki weterynaryjne
Referencyjne wartości żywieniowe (DRV) to pełny zestaw wartości referencyjnych dotyczących spożycia składnika pokarmowego, obejmujący: referencyjne wartości spożycia dla populacji (PRI), średnie zapotrzebowanie (AR), odpowiednie wartości spożycia (AI), dolne progowe wartości spożycia (LTI) i referencyjne wartości spożycia (RI). Wartości DRV są zwykle stosowane do określenia wartości referencyjnych w celach etykietowania żywności i opracowania wytycznych dietetycznych bazujących na żywności
Działanie niepożądane obserwowane dla najmniejszej dawki po wystawieniu populacji wrażliwej na oddziaływanie substancji, np. toksyny środowiskowej lub toksyny w żywności. Działanie takie może dotyczyć ludzi, a także innych gatunków, np. zwierząt, roślin czy drobnoustrojów
Zmiana stanu zdrowia, wzrostu, zachowania lub rozwoju organizmu upośledzająca jego zdolność do rozwoju lub przetrwania