Glosariusz
Ten wielojęzyczny glosariusz zawiera łatwe do zrozumienia definicje głównych terminów naukowych używanych na tej stronie internetowej w dziedzinie oceny ryzyka. Terminy i ich definicje są wymienione w naszych produktach komunikacyjnych jako wyskakujące uwagi wyjaśniające pojęcia dla ogółu społeczeństwa bez wiedzy specjalistycznej.
W całym dokumencie używana jest standardowa pisownia w języku angielskim. Akronimy są kapitalizowane. Terminy przedstawiono małymi literami. Wpisy są tłumaczone na wszystkie 24 języki urzędowe UE.
Glosariusz jest dokumentem aktualizowanym na bieżąco. Można sugerować brakujące terminy za pośrednictwem formularza online – Zadaj pytanie.
Zastrzeżenie: Definicje w glosariuszu przeznaczone są wyłącznie do pomocy użytkownikom niniejszej strony w zrozumieniu terminologii naukowej. Definicje mogą różnić się od zawartych w ustawodawstwie Unii Europejskiej i Dzienniku EFSA.
Z
Proces, w którym EFSA w trakcie regularnej pracy identyfikuje kwestie warte dalszego rozważenia
Substancja lub aktywność, które mogą wywołać niekorzystne skutki u organizmów żywych lub w środowisku
Zagrożenie dla zdrowia wynikające z narażenia na działanie substancji chemicznej, np. podrażnienie, oparzenie, rakotwórczość
Zdolny do bycia przekazywanym między osobnikami tego samego gatunku, a także różnych gatunków (np. między zwierzętami a ludźmi)
Związek między ilością substancji, na jaką narażono pojedynczy organizm, populację lub ekosystem, a sposobem, w jaki następuje odpowiedź na narażenie (np. w kontekście toksyczności)
Szkodliwy w skutkach proces, w którym drobnoustroje ulegają niezamierzonemu przeniesieniu z jednej substancji lub jednego obiektu na inną substancję lub inny obiekt
Dowolna substancja, której nie wprowadzono do środka spożywczego w sposób zamierzony. Zanieczyszczenia mogą pochodzić z opakowań, przetwórstwa i transportu, sposobów uprawy lub podawania leków zwierzętom. Termin ten nie obejmuje zanieczyszczeń powodowanych przez owady lub szkodniki
Zarządzanie ryzykiem zidentyfikowanym w ocenie ryzyka. Obejmuje planowanie, wdrażanie i ocenianie wszelkich działań wynikowych podjętych w celu ochrony konsumentów, zwierząt i środowiska
Uznane międzynarodowo podejście do zmniejszenia udziału zwierząt w badaniach naukowych przez wprowadzanie — jeśli to tylko możliwe — wymogu, by badania bazowały na alternatywnych modelach lub przez ulepszanie sposobów badawczych wykorzystujących zwierzęta tak, by zminimalizować ich stres
Szacunek zazwyczaj dokonany ostrożnie lub odpowiadający najgorszemu możliwemu scenariuszowi. Takie założenie często stosowane jest w ocenie ryzyka, aby uwzględnić możliwie najszersze jego ujęcie
Procedura zgłaszania pozwalająca na identyfikację rzeczywistego lub potencjalnego zagrożenia na skutek wystąpienia, powstania ogniska lub rozprzestrzeniania się organizmu szkodliwego, który wymaga wprowadzenia kwarantanny na określonym obszarze geograficznym
Naturalnie występujące zmiany między członkami danej populacji lub obserwowane z upływem czasu, lub w różnych lokalizacjach geograficznych, np. indywidualne zmiany wrażliwości na daną toksyczną substancję chemiczną.
Znaczenie przypisywane zdarzeniu, którego zakres lub skutki mogą mieć konsekwencje dla zdrowia ludzi
Związek chemiczny, który może oddziaływać z układem dokrewnym (hormonalnym) organizmu.
Związek, który zasadniczo nie zawiera węgla, np. woda, tlen, chlorek sodu
Związek chemiczny zawierający węgiel, często pochodzenia roślinnego, zwierzęcego lub bakteryjnego
Nauka zajmująca się związkiem między dietą a zapotrzebowaniem organizmu na pożywienie
Żywność przeznaczona przez producenta do bezpośredniego spożycia, bez konieczności gotowania lub poddawania innej obróbce
Żywność tradycyjna to podgrupa nowej żywności. Termin dotyczy żywności tradycyjnie spożywanej w krajach spoza UE. Obejmuje żywność produkowaną z roślin, mikroorganizmów, grzybów, glonów i zwierząt (np. nasiona chia [szałwii hiszpańskiej], owoce baobabu, owady, kasztany wodne)
Mogą to być napoje, przeciery podawane łyżeczką, pokarmy zawierające niewielkie fragmenty stałe do podawania łyżeczką lub pokarmy spożywane rękami — przygotowane w domu lub produkowane komercyjnie
Tworzenie zmodyfikowanego genetycznie organizmu (GMO) na drodze więcej niż jednej modyfikacji genetycznej. Możliwe do zrealizowania przez (a) krzyżowanie dwóch GMO, przy czym każdy zawiera jedną lub większą liczbę wcześniejszych modyfikacji, (b) wykonanie drugiej modyfikacji genetycznej istniejącego GMO lub (c) wprowadzanie wielu genów lub cech jednocześnie