Glosariusz
Ten wielojęzyczny glosariusz zawiera łatwe do zrozumienia definicje głównych terminów naukowych używanych na tej stronie internetowej w dziedzinie oceny ryzyka. Terminy i ich definicje są wymienione w naszych produktach komunikacyjnych jako wyskakujące uwagi wyjaśniające pojęcia dla ogółu społeczeństwa bez wiedzy specjalistycznej.
W całym dokumencie używana jest standardowa pisownia w języku angielskim. Akronimy są kapitalizowane. Terminy przedstawiono małymi literami. Wpisy są tłumaczone na wszystkie 24 języki urzędowe UE.
Glosariusz jest dokumentem aktualizowanym na bieżąco. Można sugerować brakujące terminy za pośrednictwem formularza online – Zadaj pytanie.
Zastrzeżenie: Definicje w glosariuszu przeznaczone są wyłącznie do pomocy użytkownikom niniejszej strony w zrozumieniu terminologii naukowej. Definicje mogą różnić się od zawartych w ustawodawstwie Unii Europejskiej i Dzienniku EFSA.
N
Najwyższe stężenie lub ilość substancji, dla którego nie występują w narażonej populacji możliwe do wykrycia działania niepożądane.
Materiał naturalny lub wytwarzany, który zawiera miniaturowe, pojedyncze jednostki zwykle o rozmiarze 1–100 nanometrów. Nanometr to jedna miliardowa część metra (włos człowieka ma grubość 80 000–100 000 nanometrów).
Badanie nanomateriałów.
Technologia inżynierii genetycznej mająca na celu przyspieszenie transmisji określonych elementów genetycznych będących przedmiotem zainteresowania w populacji docelowej.
Obróbka środków spożywczych z użyciem promieniowania (np. promieni X) jako środek niszczący potencjalnie szkodliwe bakterie.
Stężenie lub ilość danej substancji przyjmowanej przez osobnika, populację lub ekosystem z określoną częstością przez określony czas.
Jednorazowe lub bardzo krótkotrwałe narażenie na substancję, trwające zwykle mniej niż 24 godziny.
Długotrwałe stałe lub okresowe narażenie na substancję, które z upływem czasu może negatywnie wpływać na zdrowie.
Stosowana w celu oceny ryzyka miara ilości spożywanej przez osobę lub zwierzę z dietą substancji, która została dodana celowo lub występuje niecelowo (np. składnik odżywczy, dodatek lub pestycyd).
Dowolne niepożądane oddziaływanie na układ nerwowy (np. paraliż lub utrata funkcji) wynikające z narażenia na potencjalnie toksyczne substancje.
Brak niezbędnego czynnika, np. w diecie lub środowisku, działający szkodliwie na wzrost organizmu.
Inny, niezmodyfikowany genetycznie organizm, który może wchodzić w interakcje z organizmem zmodyfikowanym genetycznie lub podlegać jego oddziaływaniu.
Złożona zależność między dawką substancji a wywołanym efektem. W niektórych przypadkach odpowiedź nie rośnie ani nie maleje w zależności od dawki, a krzywa może mieć np. kształt litery U.
Pojęcie naukowe stosowane w ocenie ryzyka do opisania wszystkich rodzajów ograniczeń dostępnej wiedzy w momencie przeprowadzania oceny, przy uwzględnieniu uzgodnionych zasobów wpływających na prawdopodobieństwo możliwych wyników oceny.
Reakcja na substancję inna niż odpowiedź immunologiczna. Nietolerancje są powszechniejsze od reakcji alergicznych, ale mniej poważne.
Dowolna substancja, którą organizm żywy musi przyjmować wraz z dietą w celu zapewnienia prawidłowego stanu zdrowia, rozwoju i wzrostu.
Niemonotoniczna krzywa zależności dawki od odpowiedzi (NMDRC) to złożona zależność między dawką substancji a wywołanym efektem — w niektórych przypadkach odpowiedź nie rośnie ani nie maleje w zależności od dawki, a krzywa może mieć np. kształt litery U.
Wskaźnik największej dawki, w przypadku której nie obserwuje się działań niepożądanych (NOAEL), oznacza najwyższe stężenie lub ilość substancji, przy których nie występują w narażonej populacji możliwe do wykrycia działania niepożądane.
Produkt spożywczy lub składnik żywności, który przed 15 maja 1997 r. nie był w znacznym stopniu stosowany do spożycia przez ludzi na terenie Unii Europejskiej.
Techniki hodowli molekularnej, które mogą zmieniać materiał genetyczny organizmu i które zostały opracowane od czasu przyjęcia w 2001 r. przepisów UE dotyczących organizmów zmodyfikowanych genetycznie (GMO).
Numer stosowany w Unii Europejskiej do identyfikowania dozwolonych dodatków do żywności. Potwierdza on, że dodatek przeszedł testy bezpieczeństwa i został dopuszczony do użycia.