Ernstige Listeria-infecties nemen toe in Europa, waarschuwt EU-rapport

Elk jaar worden duizenden mensen in Europa ziek na het eten van besmet voedsel, waarbij eieren, vlees en kant-en-klare voedingsmiddelen tot de meest voorkomende infectiebronnen behoren. Uit het rapport blijkt dat hoewel de voedselveiligheidsnormen in Europa hoog blijven, mensen in alle leeftijdsgroepen nog steeds worden getroffen door door voedsel overgedragen ziekten - vooral degenen die het kwetsbaarst zijn voor ernstige ziekten - ook al zijn veel van deze ziekten te voorkomen.

Listeria: een zeldzame maar ernstige infectie

In 2024 veroorzaakte Listeria het hoogste percentage ziekenhuisopnames en sterfgevallen van alle door voedsel overgedragen infecties die in de Europese Unie (EU) zijn gemeld. Ongeveer 7 op de 10 mensen die met Listeria waren besmet, moesten in het ziekenhuis worden behandeld en 1 op de 12 mensen overleed.

De stijgende trend van infecties die de afgelopen jaren is waargenomen, kan het gevolg zijn van verschillende factoren, waaronder de vergrijzing van de Europese bevolking, veranderende eetgewoonten - zoals de toenemende consumptie van kant-en-klaarmaaltijden - en onjuiste praktijken bij het hanteren en bewaren van voedsel.

Voor kant-en-klare levensmiddelen Door de producent voor rechtstreekse consumptie bestemde levensmiddelen waarvoor koken of andere bewerkingen niet nodig zijn blijven de besmettingsniveaus in de meeste categorieën zeer laag: de meest recente gegevens overListeria monocytogenes laten zien dat het percentage monsters dat de EU-grenswaarden voor voedselveiligheid overschreed varieerde van 0% tot 3% voor alle geanalyseerde producten, waarbij gefermenteerde worst de meest voorkomende besmette producten waren.

"Hoewel besmetting zelden voorkomt, kan Listeria ernstige ziekten veroorzaken, waardoor het een van de ernstigste door voedsel overgedragen bedreigingen is die we in de gaten houden," aldus Ole Heuer, hoofd van ECDC's One Health Related Diseases Unit."Om kwetsbare groepen te beschermen, zoals oudere volwassenen, zwangere vrouwen of mensen met een verzwakt immuunsysteem, zijn strenge bewaking, veilige voedselproductie en belangrijke voorzorgsmaatregelen thuis nodig."

Andere veelvoorkomende voedselinfecties

Terwijl Listeria het grootste risico op ernstige ziekten vormt, blijven Campylobacter en Salmonella de meest voorkomende oorzaken van door voedsel overgedragen ziekten in Europa, waarbij pluimveevlees en eieren belangrijke infectiebronnen zijn.

Recente gegevens in de dierlijke sector laten ook een aanzienlijke toename zien in de afgelopen tien jaar van het aantal broedkippen en kalkoenkoppels dat positief testte op Salmonella. De bestrijding van deze bacteriën in de voedselketen blijft essentieel voor het terugdringen van het aantal gevallen bij mensen:

"Dit jaar heeft een aanzienlijk aantal EU-landen niet alle doelstellingen voor het terugdringen van salmonella bij pluimvee gehaald; slechts 14 lidstaten voldeden volledig aan de eisen," aldus Frank Verdonck, hoofd van de eenheid Biologische gevaren en diergezondheid en dierenwelzijn van de EFSA. "Dit herinnert ons eraan dat de bestrijding van door voedsel overgedragen bacteriën in de hele voedselketen voortdurende inspanningen en coördinatie tussen sectoren vereist, in lijn met de One Health-aanpak."

Geavanceerde surveillance-instrumenten, zoals whole genome sequencing, stellen autoriteiten in staat om uitbraken effectiever op te sporen en te onderzoeken, en ondersteunen gecoördineerde acties in de hele voedselketen.

De meeste door voedsel overgedragen ziekten zijn te voorkomen

Het volgen van de juiste voedselhygiënepraktijken in de keuken kan mensen helpen het risico op infectie aanzienlijk te verminderen. Deze omvatten:

• De koelkast op 5°C of lager houden.
• Voedingsmiddelen, inclusief kant-en-klare producten, vóór de houdbaarheidsdatum consumeren.
• Voedingsmiddelen grondig koken, vooral vlees en gevogelte.
• Handen, messen en oppervlakken wassen na het hanteren van rauw voedsel.
• Gereid voedsel gescheiden houden van rauw voedsel.

Kansenrijke groepen moeten het consumeren van voedsel met een hoog risico, zoals kant-en-klaarproducten, ongepasteuriseerde melk en daarvan gemaakte zachte kaas, vermijden.

Resources

Om de gegevens toegankelijker te maken, publiceren de EFSA en het ECDC een plain language summary (PLS) van het European Union One Health 2024 Zoonoses Report, samen met storymaps en dashboards waarmee gebruikers gegevens over door voedsel overgedragen uitbraken en 14 zoönotische pathogenen kunnen doorzoeken en visualiseren. EFSA en ECDC publiceren ook een infographic.

Achtergrondinformatie

• Over het verslag:Het One Health 2024 Zoonoses Report van de Europese Unie verzamelt surveillancegegevens van 27 EU-lidstaten, het Verenigd Koninkrijk (Noord-Ierland)* en 10 niet-EU-landen, die betrekking hebben op mensen, levensmiddelen, dieren en diervoeders.
• De One Health-benadering: Zoonpathogenen treffen zowel mensen als dieren en kunnen zich verspreiden via levensmiddelen, het milieu of rechtstreeks contact. De One Health-benadering erkent deze verbanden en brengt gegevens over de gezondheid van mensen, dieren en voedselveiligheid samen. Dit helpt wetenschappers en volksgezondheidsautoriteiten om beter te begrijpen waar risico's vandaan komen en hoe ze kunnen worden voorkomen, zodat zowel mensen als dieren worden beschermd.
• Over EFSA en ECDC: De Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) geeft onafhankelijk wetenschappelijk advies Adviezen omvatten risicobeoordelingen over algemene wetenschappelijke kwesties, beoordelingen van een aanvraag tot toelating van een product, stof of claim, of een beoordeling van een risicobeoordeling over de veiligheid van levensmiddelen en diervoeders, diergezondheid en dierenwelzijn, voeding en milieubescherming in de EU. Het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) werkt aan de versterking van Europa's verdediging tegen infectieziekten door het identificeren, beoordelen en communiceren van huidige en opkomende bedreigingen voor de menselijke gezondheid.

*In overeenstemming met de Overeenkomst inzake de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland uit de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie, en met name artikel 5, lid 4, van het Windsor-kader in samenhang met bijlage 2 bij dat kader, wordt in dit verslag met betrekking tot Noord-Ierland met lidstaten ook het Verenigd Koninkrijk bedoeld.