Gluais

Tomhas ar an dóchúlacht gur toradh bunaithe ar staitisticí atá ann

Móilín déanta de chomhdhúil ar leith (e.g. lotnaidicíd) mar thoradh ar mheitibileacht, imoibrithe ceimiceacha nó próisis chomhshaoil

Táirgí a úsáidtear chun fás plandaí inmhianaithe a chosaint, a chaomhnú nó tionchar a imirt orthu nó chun fás plandaí nó codanna de phlandaí nach bhfuil ag teastáil a scriosadh nó a rialú

Ceimiceán a chruthaítear nuair a bhriseann substaint anuas nó nuair a lobhann sí

Dáileog nó nochtadh nach mbraitear éifeachtaí díobhálacha faoina bhun

Leibhéal socraithe laistigh de dhaonra chun a léiriú nuair a tharlaíonn athrú suntasach ar riosca; mar shampla, an pointe ag a bhfuil líon áirithe daoine nochta do cheimiceán

Uirlis scagtha a sholáthraíonn teorainneacha coimeádacha agus nochta in éagmais dóthain sonraí tocsaineolaíochta a bhaineann go sonrach le ceimiceán. Is cur chuige eolaíochtbhunaithe é chun tosaíocht a thabhairt do cheimiceáin a bhfuil neamhchosaintí ar leibhéal íseal acu a éilíonn tuilleadh sonraí orthu siúd ar féidir a thoimhdiú nach bhfuil aon riosca suntasach do shláinte an duine ag baint leo

Fírinne nó minicíocht rud éigin (e.g. galar nó easnamh i ndaonra)

Tomhas lena sainaithnítear cé chomh forleathan agus chomh láidir is atá guais i bpobal, nó a ghníomhaíonn mar tháscaire riosca do shláinte an duine; mar shampla, rátálacha drochshláinteachais in asraonta bia ag gníomhú mar ionadaí don riosca nimhithe bia

Is éard atá san iontógáil laethúil inghlactha (TDI) meastachán ar mhéid na substainte i mbia nó in uisce óil nach gcuirtear leis d’aon ghnó (e.g. éilleáin) agus ar féidir é a thomhailt ar feadh an tsaoil gan riosca suntasach don tsláinte a bheith ag baint leis. 

Próisis lena ndéantar athrú beacht ar ábhar géiniteach ainmhithe, plandaí agus miocrorgánach ar bhealaí caolchúiseacha nó ar bhealaí níos fairsinge

Teicnící pórúcháin móilíneacha lenar féidir athrú a dhéanamh ar ábhar géiniteach orgánaigh agus ar cinn iad a forbraíodh ó glacadh reachtaíocht an Aontais Eorpaigh maidir le horgánaigh ghéinmhodhnaithe in 2001

An tiúchan is ísle de shubstaint is féidir a bhrath trí úsáid a bhaint as tástálacha caighdeánacha, ach atá róbheag le tomhas le cinnteacht

An tiúchan is ísle de shubstaint is féidir a thomhas le cinnteacht trí úsáid a bhaint as tástálacha caighdeánacha

Uasmhéid ceadaithe substainte a léirítear i mg substainte in aghaidh an kg bia (mg/kg) ar féidir léi aistriú ó ábhar teagmhála bia (FCM) isteach i mbia ionas nach mbeidh riosca don tsláinte ag baint leis. Ní mór do mhonaróirí a áirithiú go n-urramóidh FCManna an SML nuair a thugtar i dteagmháil le bia iad, fiú faoi na dálaí teagmhála is measa intuartha.

Bealach chun tréithchineálacha sonracha orgánach a shainaithint trí fhéachaint ar a n-ábhar géiniteach. Is minic a úsáidtear é chun baictéir nó víris a thréithriú

Acmhainneacht substainte dochar a dhéanamh d’orgánach beo

Tionchar diúltach substainte nó gníomhaíochta (e.g. ceimiceáin, barra GM a thabhairt isteach) ar phobal ainmhithe, plandaí nó miocróib sa chomhshaol (e.g. uisce, ithir)

Aon éifeacht dhíobhálach ar fhorbairt na mbeo gan breith, na naíonán nó na leanaí nuair a nochtar iad do shubstaint thocsaineach

Aon éifeacht dhíobhálach ar an gcóras imdhíonachta (e.g. ailléirge nó athlasadh) a eascraíonn as nochtadh do shubstaintí tocsaineacha

An staidéar ar na próisis trína láimhseáiltear substaintí a d’fhéadfadh a bheith tocsaineach sa chorp. Baineann sé seo le tuiscint ar ionsú, ar dháileadh, ar mheitibileacht agus ar eisfhearadh substaintí den sórt sin

Próiseas idirghníomhaíochta substaintí ceimiceacha leis an gcorp agus na frithghníomhartha ina dhiaidh sin a mbíonn éifeachtaí díobhálacha mar thoradh orthu

Nós imeachta measúnaithe sábháilteachta do mhiocróib a úsáidtear sa bhiashlabhra. Baineann QPS úsáid as eolas atá ann cheana maidir le sábháilteacht miocrób ar leith chun idirdhealú a dhéanamh idir na miocróib shonracha nach ábhar imní iad (agus ar féidir stádas QPS a thabhairt dóibh) agus na miocróib a d’fhéadfadh a bheith ina riosca agus ba cheart iad a bheith faoi réir measúnú iomlán sábháilteachta

Meastachán nach dtéann sa seans nó a thugann ‘an cás is measa’. A úsáidtear go minic i measúnú riosca chun a áirithiú go gcuirtear an oiread riosca agus is féidir san áireamh

Cás ina n-eascraíonn frithghníomhú ailléirgeach ar shubstaint amháin le frithghníomhú ailléirgeach ar shubstaint eile. Tarlaíonn sé de ghnáth mar go mbíonn tréithe comhchosúla ag na hailléirginí (e.g. piseanna talún agus cnónna crainn) a spreagann cosaintí imdhíonachta an choirp

Ceann de thacar modhanna a dtugtar “‘omics” orthu: cur chuige maidir le staidéar a dhéanamh ar léiriú géine trína ndéantar na mílte móilíní RNA i sampla ar leith (fíochán nó cealla) a anailísiú go comhuaineach. 

An próiseas trína n-aistrítear miocróib go neamhbheartaithe ó shubstaint amháin nó ó rud amháin go substaint nó rud eile, rud a bhfuil éifeacht dhíobhálach aige

Is é an dara céim sa mheasúnú riosca ná cineál na n-éifeachtaí díobhálacha sláinte a bhaineann le hoibreáin bhitheolaíocha, cheimiceacha agus fhisiceacha a d’fhéadfadh a bheith i mbia a shainiú. Ba cheart tuiscint a fháil, más féidir, ar na dáileoga atá i gceist agus ar na freagairtí gaolmhara atá i gceist leis an bpróiseas

An chéim dheiridh den mheasúnú riosca, ina ríomhtar an dóchúlacht go ndéanfaidh substaint ar leith díobháil i bhfianaise chineál na guaise agus a mhéid a nochtar daoine, ainmhithe, plandaí agus/nó an comhshaol di

Moltaí bunaithe ar eolaíocht le haghaidh réim bia shláintiúil a aistríonn spriocanna cothaitheacha uimhriúla i gcomhairle don phobal maidir leis na cineálacha bianna ba cheart a ithe

Tástáil a dhéantar ar bharra chun a fháil amach cé mhéad lotnaidicíde atá fós iontu tar éis gnáthchleachtais feirmeoireachta agus cá fhad a mhaireann lotnaidicídí agus a n-iarmhar sna barra. Úsáidtear torthaí na tástála agus rialacha á ndearadh maidir le méideanna ceadaithe d’iarmhar lotnaidicídí in earraí bia

Próiseas ina ndéantar meastóireacht ar an bhfianaise ar fad a bhaineann le cinneadh bunaithe ar a neart agus ar a cháilíocht

Uirlis scagtha is ea an tairseach d’ábhar imní tocsaineolaíochta (TTC) lena soláthraítear teorainneacha coimeádacha maidir le nochtadh in éagmais dóthain sonraí tocsaineolaíochta atá sonrach ó thaobh ceimiceán de. Is cur chuige eolaíochtbhunaithe é maidir le tosaíocht a thabhairt do cheimiceáin a bhfuil neamhchosaintí ar leibhéal íseal acu a éilíonn tuilleadh sonraí orthu siúd ar féidir a thoimhdiú nach bhfuil aon riosca suntasach do shláinte an duine ag baint leo

Áirítear ar thuairimí measúnuithe riosca ar shaincheisteanna eolaíocha ginearálta, meastóireachtaí ar iarratas ar údarú táirge, substainte nó maíomh, nó meastóireacht ar mheasúnú riosca

Nós imeachta tuairiscithe lena sainaithnítear riosca iarbhír nó riosca féideartha ó tharlú, ó ráig nó ó leathadh lotnaide a shainítear mar lotnaid lena n-éilítear coraintín i limistéar geografach ar leith

Is éard atá san iontógáil sheachtainiúil inghlactha (TWI) an iontógáil uasta substaintí i mbia, amhail cothaithigh nó éilleáin, ar féidir iad a thomhailt go seachtainiúil ar feadh saolré gan éifeachtaí díobhálacha sláinte a theacht chun cinn

An t-am is gá chun 50 % de shubstaint atá le fáil in aonánach, i bpobal nó in éiceachóras a bhriseadh anuas nó a dhíbirt go nádúrtha. Is minic a úsáidtear an leathré, nó t½, chun cur síos a dhéanamh ar shubstaintí a d’fhéadfadh a bheith díobhálach, amhail tocsainí ceimiceacha