Γλωσσάριο

Η αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη (ADI) είναι η εκτίμηση της ποσότητας μιας ουσίας στα τρόφιμα ή το πόσιμο νερό που μπορεί να καταναλώνεται σε καθημερινή βάση καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής χωρίς να ενέχει σημαντικό κίνδυνο για την υγεία. Συνήθως εκφράζεται σε χιλιοστόγραμμα της ουσίας ανά χιλιόγραμμο βάρους σώματος και εφαρμόζεται σε χημικές ουσίες, όπως πρόσθετα τροφίμων, υπολείμματα φυτοφαρμάκων και κτηνιατρικών φαρμάκων

Συντομογραφία για τους όρους «απορρόφηση, κατανομή, μεταβολισμός και απέκκριση», τις τέσσερις βασικές διαδικασίες που περιγράφουν πώς τα φάρμακα και οι χημικές ουσίες εισέρχονται στο σώμα, τι τους συμβαίνει όσο παραμένουν σε αυτό, και πως αποβάλλονται

Η επαρκής πρόσληψη (AI) είναι μια διατροφική σύσταση που χρησιμοποιείται όταν δεν υπάρχουν αρκετά δεδομένα για να υπολογιστεί μια μέση απαίτηση. Η επαρκής πρόσληψη είναι το μέσο επίπεδο ενός θρεπτικού συστατικού που καταναλώνεται καθημερινά από έναν τυπικό υγιή πληθυσμό και το οποίο θεωρείται ότι είναι επαρκές για τις ανάγκες του πληθυσμού

H μέση απαίτηση (AR) είναι το επίπεδο ενός θρεπτικού συστατικού στη διατροφή το οποίο καλύπτει τις ημερήσιες ανάγκες των μισών ατόμων ενός τυπικά υγιούς πληθυσμού

Επιστημονικός όρος που χρησιμοποιείται στην αξιολόγηση κινδύνων για την περιγραφή κάθε είδους περιορισμού της γνώσης που είναι διαθέσιμη κατά τον χρόνο διεξαγωγής μιας αξιολόγησης, με τους συμφωνηθέντες πόρους, και επηρεάζει τις πιθανότητες των πιθανών αποτελεσμάτων της αξιολόγησης

Προσέγγιση σχετική με την εκτίμηση κινδύνου που ενέχουν τα μείγματα ουσιών στο πλαίσιο της οποίας καθορίζονται οι αποκρίσεις σε κάθε επιμέρους συστατικό και αθροίζονται προκειμένου να προβλεφθεί η απόκριση στο μείγμα ως σύνολο. Η προσέγγιση αυτή είναι έγκυρη μόνον εάν τα επιμέρους συστατικά δεν αλληλεπιδρούν, ήτοι η δράση ενός εκάστου εξ αυτών είναι εντελώς ανεξάρτητη

Επεξεργασία τροφίμων με ακτινοβολία (π.χ. ακτίνες Χ) ως μέσο εξόντωσης δυνητικώς επιβλαβών βακτηρίων

Η ικανότητα πρόκλησης μιας μη φυσιολογικής ανοσολογικής απόκρισης η οποία οδηγεί στην εκδήλωση αλλεργικής αντίδρασης σε ένα άτομο

Μια κατά κανόνα αβλαβής ουσία, όπως ένα συστατικό τροφίμου, που προκαλεί μια (άμεση) αλλεργική αντίδραση σε ένα ευαίσθητο άτομο

Όρος που περιγράφει τους αναρίθμητους τρόπους με τους οποίους μπορούν να αλληλεπιδρούν άνθρωποι και ζώα, διανοίγοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο μια οδό μετάδοσης ασθενειών (π.χ. μέσω των τροφίμων ή μολυσμένων περιβαλλόντων)

Η αλληλεπίδραση μεταξύ ενός παθογόνου (οργανισμού που προκαλεί ασθένειες, για παράδειγμα ενός βακτηρίου, ιού ή παράσιτου) και του ζώντος οργανισμού –ή ξενιστή– που ενδέχεται να νοσήσει

Η ακριβής σειρά των μονάδων μιας έλικας DNA

Οπτικοποίηση ολόκληρης της γενετικής σύνθεσης ενός συγκεκριμένου οργανισμού

Το δομικό συστατικό των πρωτεϊνών. Ορισμένα παράγονται από τον ανθρώπινο οργανισμό ενώ άλλα προσλαμβάνονται μόνο μέσω της διατροφής

Κίνδυνος για την υγεία των ανθρώπων, ζώων ή φυτών ο οποίος προέρχεται από κάποια νέα πηγή κινδύνου ή από αυξημένη ευπάθεια ή από έκθεση σε υπάρχουσα πηγή

Νέα πλαστικά προϊόντα ή υλικά που έχουν κατασκευαστεί από ανακυκλωμένα πλαστικά απορρίμματα

Μέθοδος προσδιορισμού των πηγών αβεβαιότητας κατά τον υπολογισμό της εκτίμησης κινδύνου και της αξιολόγησης του μεγέθους και της κατεύθυνσής τους, ώστε να μπορούν να ληφθούν υπόψη τυχόν σφάλματα

Μέθοδος στάθμισης των πιθανών κινδύνων (από την άποψη της συχνότητας εμφάνισης και της σοβαρότητας) που σχετίζονται με την έκθεση σε μια ουσία έναντι των πιθανών οφελών

η ωρίμανση των σωματικών λειτουργιών που είναι απαραίτητες για τον μεταβολισμό «μη γαλακτικών προϊόντων», δηλαδή πλην του μητρικού γάλακτος ή του παρασκευάσματος βρεφικού γάλακτος και των νευροαναπτυξιακών αλλαγών που είναι απαραίτητες για την ασφαλή και αποτελεσματική μετάβαση από τον θηλασμό στη σίτιση με κουτάλι ή στην αυτοσίτιση, συμπεριλαμβανομένου του πρόδηλου νεοεμφανιζόμενου ενδιαφέροντος του βρέφους για τις μη γαλακτικές τροφές και τη σίτιση

Ανώτατη πρόσληψη ουσιών μέσω της τροφής, π.χ. θρεπτικών ή επιμολυντικών ουσιών, οι οποίες μπορούν να καταναλώνονται σε εβδομαδιαία βάση καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής χωρίς να ενέχουν κίνδυνο αρνητικών επιδράσεων στην υγεία

Εκτίμηση της ποσότητας μιας ουσίας που περιέχεται στην τροφή ή το πόσιμο νερό η οποία δεν έχει προστεθεί σκοπίμως (π.χ. επιμολυντικές ουσίες) και μπορεί να καταναλώνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής χωρίς να συνεπάγεται σημαντικό κίνδυνο για την υγεία. 

Χημική ουσία η οποία δεν περιέχει εν γένει άνθρακα, για παράδειγμα, το νερό, το οξυγόνο, το χλωριούχο νάτριο

Φυσικώς σχηματισμένο ανόργανο στοιχείο (π.χ. ασβέστιο, σίδηρος) το οποίο είναι αναγκαίο στη διατροφή για τη φυσιολογική ανάπτυξη και την υγεία

Κάθε δυσμενής επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα (π.χ. αλλεργία ή φλεγμονή) η οποία προκαλείται από την έκθεση σε τοξικές ουσίες

Περιγράφει μια ουσία που δρα σε αντίθεση με μια άλλη ουσία και κατ’ αυτόν τον τρόπο ακυρώνει την επίδρασή της. Παραδείγματος χάριν, μια ορμόνη που όταν απελευθερώνεται στο σώμα, εμποδίζει μια άλλη ορμόνη να δράσει

Μια διεθνώς αποδεκτή προσέγγιση για τη μείωση της χρήσης των ζώων στην έρευνα απαιτώντας, όπου είναι δυνατόν, τη διεξαγωγή μελετών που χρησιμοποιούν εναλλακτικά μοντέλα ή/και πραγματοποιούν βελτιώσεις στις μεθόδους ώστε να ελαχιστοποιηθεί η δυσφορία των ζώων όταν αυτά χρησιμοποιούνται

Η ικανότητα των μικροοργανισμών να αναπτύσσονται παρουσία ουσιών ειδικά σχεδιασμένων για τη θανάτωσή τους. Παραδείγματος χάριν, ορισμένες λοιμώξεις του ανθρώπου είναι πλέον ανθεκτικές στα αντιβιοτικά, εγείροντας ανησυχίες για την εκτεταμένη χρήση τους

Μέθοδος εκτίμησης της έκθεσης σε συγκεκριμένη χημική ένωση βάσει αναλυτικών δεδομένων, αποδίδοντας τη χαμηλότερη τιμή που μπορεί να εντοπιστεί (ή να ποσοτικοποιηθεί) σε όλα τα δείγματα των οποίων τα επίπεδα υπολείπονται αυτής της τιμής. Η συγκεκριμένη μέθοδος εκτίμησης μιας τοξικής χημικής ουσίας παρέχει την πλέον απαισιόδοξη εκτίμηση έκθεσης (ήτοι το πραγματικό επίπεδο έκθεσης θα υπολείπεται πάντοτε της ανώτατης εκτίμησης)

Το ανώτατο επίπεδο πρόσληψης ουσιών μέσω της τροφής, π.χ. θρεπτικών ή επιμολυντικών ουσιών, οι οποίες μπορούν να καταναλώνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής χωρίς αρνητικές επιδράσεις στην υγεία

Η ανώτατη επιτρεπόμενη ποσότητα μιας επιμολυντικής ουσίας, φυσιολογικά παραγόμενης τοξίνης ή θρεπτικής ουσίας σε τρόφιμα ή ζωοτροφές

Η ανώτατη επιτρεπόμενη ποσότητα καταλοίπων ενός φυτοφαρμάκου σε τρόφιμα και ζωοτροφές, η οποία εκφράζεται σε χιλιοστόγραμμα ανά κιλό

Μια μέθοδος αξιολόγησης των κινδύνων για την υγεία ή το περιβάλλον που ενέχονται σε πολλές ουσίες όπως οι χημικές

Η διαδικασία αξιολόγησης της βλάβης που μπορεί να προκαλέσει στο περιβάλλον μια ουσία ή δραστηριότητα ή ένα φυσικό συμβάν. Η εν λόγω αξιολόγηση μπορεί να αφορά, μεταξύ άλλων, την εισαγωγή ΓΤΟ σε φυτά, τη χρήση φυτοφαρμάκων ή την εξάπλωση επιβλαβών για τα φυτά οργανισμών

Ένα συλλογικό όνομα για τους απογόνους των μελισσών από μία μόνο εκκόλαψη

Η εκτίμηση της ποσότητας μιας ουσίας στα τρόφιμα ή στο πόσιμο νερό που μπορεί να καταναλώνεται σε καθημερινή βάση καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής χωρίς να ενέχει σημαντικό κίνδυνο για την υγεία. Συνήθως εκφράζεται σε χιλιοστόγραμμα της ουσίας ανά χιλιόγραμμο βάρους σώματος ημερησίως και εφαρμόζεται για χημικές ουσίες όπως πρόσθετα τροφίμων, υπολείμματα παρασιτοκτόνων και κτηνιατρικών φαρμάκων

Μεμονωμένη ουσία ή καλλιέργεια μικροοργανισμών η οποία έχει ληφθεί σε καθαρή μορφή από μείγμα ουσιών ή βακτηρίων

Η αποτελεσματικότητα μιας λειτουργίας σε σχέση με προκαθορισμένα πρότυπα ή προσδοκίες

Αριθμός που χρησιμοποιείται στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την αναγνώριση των επιτρεπόμενων προσθέτων τροφίμων. Ο αριθμός Ε σημαίνει ότι το πρόσθετο έχει υποβληθεί επιτυχώς σε δοκιμές ασφάλειας και έχει λάβει έγκριση χρήσης

φορέας εγκατεστημένος σε κράτος μέλος της ΕΕ ή του ΟΟΣΑ ή σε συνδεδεμένη χώρα στο σύστημα αμοιβαίας αποδοχής δεδομένων (Mutual Acceptance of Data, MAD), ο οποίος είναι αρμόδιος να ελέγχει τη συμμόρφωση των εγκαταστάσεων δοκιμών εντός της επικράτειάς του με τις αρχές ΟΕΠ

Πρόσθεση συστατικού σε τρόφιμα για τη μεταβολή του αρώματος ή της οσμής τους

Η διαδικασία στο πλαίσιο της οποίας, κατά τη διάρκεια της τακτικής της εργασίας, η EFSA εντοπίζει κάποιο θέμα που χρήζει περαιτέρω εξέτασης